နုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မႈ(Leadership)

နုိင္ငံတစ္နုိင္ငံမွာ နုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မႈ(Leadership) ရဲ႕အခန္းက႑ဟာ အဲဒီနုိင္ငံလူလုိသူလုိ အဆင့္မီ ဖြံ႔ျဖိဳးတုိးတက္ေရး အ တြက္ အင္မတန္အေရးၾကီးျပီး အခရာက်တယ္ဆုိတာ ျငင္းစရာမလုိတဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ျမင့္ျမတ္ထက္ျမက္ျပီး လုပ္ရည္ကုိင္ ရည္ ရွိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းေတြ (Good Leader) ရွိတဲ့နုိင္ငံေတြက ဒီအခ်က္ကုိသက္ေသခံလ်က္ရွိပါတယ္။

ဒီလုိဆုိရင္ေခါင္းေဆာင္ဆုိတာ ဘယ္လုိလူမ်ဳိးလဲ၊ သူ႔မွာဘယ္လုိ အရည္အေသြးေတြရွိေနလုိ႔ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာတာလဲ။ သူ႔ကုိဘယ္အရာ ဘယ္အေၾကာင္းေတြက ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ေစတာလဲ။ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းတစ္ရပ္မွာ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးဟာ ဘယ္လုိ ေမြးဖြားၾကီးျပင္း လာတာလဲ။

ေခါင္းေဆာင္မႈရဲ႕ သေဘာသဘာ၀နဲ႔ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးရဲ႕ အရည္အခ်င္းေတြကုိ သေဘာေပါက္ နားလည္ဖုိ႔အတြက္ဆုိရင္ “ေခါင္းေဆာင္တယ္”(Lead) ဆုိတဲ့မူလရင္းျမစ္ ၾကိယာရဲ႕ မူလအနက္အဓိပၸါယ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ သရုပ္ခဲြစဥ္းစားၾကည့္ရင္ သင့္ျမတ္မယ္ ထင္ပါတယ္။ ပထမ အနက္အဓိပၸါယ္နဲ႔ေျပာရရင္ “ေရွ႕ေဆာင္တယ္” “ေရွ႕ကသြားတယ္” ဆုိတဲ့သေဘာရတယ္။ ေရွ႕ကဦးေဆာင္သြားတဲ့ကား၊ ေရွ႕ဆံုးကလူ၊ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳသူ စတဲ့အဓိပၸါယ္ ျဖစ္တယ္။

ဒုတိယအနက္အဓိပၸါယ္အရ “ကၽြမ္းက်င္လိမၼာစြာ ျပဳမူေဆာင္ရြက္တယ္” လုိ႔ရပါတယ္။ ဥပမာဆုိရရင္ ေကာင္းေကာင္းေလ့က်င့္ ထားတဲ့ ခရီးသြားလမ္းညႊန္တစ္ဦးဟာ ခရီးအဆံုးပန္းတုိင္ေရာက္ေအာင္ ကၽြမ္းက်င္ လိမၼာစြာဦးေဆာင္သြားတယ္ ဆုိတဲ့သေဘာ မ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။

တတိယ အဓိပၸါယ္အားျဖင့္ ဆုိရင္ “ေခါင္းေဆာင္တယ္” ဆုိတာ တျခားသူမ်ားကုိ ညႊန္ၾကားဖုိ႔ အမိန္႔ေပး ဖုိ႔ ၾသဇာအာဏာ (Authority) ရွိတယ္ ဆုိတဲ့အဓိပၸါယ္မ်ဳိးျဖစ္တယ္။

ပထမ အဓိပၸါယ္အရ ေခါင္းေဆာင္မ်ဳိးကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ရပ္ရြာထဲက အသင္းအဖဲြ႔ေတြမွာ အမ်ားအားျဖင့္ ေတြ႔ရတတ္တယ္။ တကယ့္အရည္အခ်င္းကိုမၾကည့္ဘဲ လူပုဂၢိဳလ္အရ ထင္ေပၚမႈ၊ လူသိမ်ားမႈေတြကို အေျခခံျပီး အသင္းအဖဲြ႔ေတြမွာ ေရွ႕တန္းက ျပယုဂ္ထားဖုိ႔ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ တင္ေျမွာက္ခံရတဲ့ လူမ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။

ဒုတိယအဓိပၸါယ္အရ ေခါင္းေဆာင္ကေတာ့ ပညာေရးနဲ႔ ဘာသာေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ ေတြ႕ရမွာျဖစ္ ပါတယ္။ ပညာေရးနယ္ပယ္မွာဆိုရင္ ဆရာ၊ ဆရာမဟာ သင္ၾကားေလ့လာမႈကို လမ္းညႊန္ျပသတဲ့ ေခါာင္းေဆာင္ျဖစ္တယ္။ ဘာသာေရးနယ္ပယ္မွာေတာ့ ဘာသာေရးဂိုဏ္းတခ်ိဳ႕၊ အသင္းအဖြဲ႕တခ်ိဳ႕ဟာ သူတို႔အၾကီးအကဲ ဂရုေတြ၊ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေတြကို ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္္ (Spiritual Leader) အျဖစ္ လက္ခံး ထားၾကတာျဖစ္တယ္။

တတိယအဓိပၸါယ္အရ ေခါင္းေဆာင္ကေတာ့ နိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မႈ ျဖစ္တယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္မႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စူးစမ္းေဆြးေႏြး တာေတြကို ေရွးနွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက ပညာရွင္ၾကီးေတြ ေဟာေျပာ ေရးသားခဲ့ၾကတာျဖစ္တယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေရွး ေခါမ ဒႆန စာေရးဆရာၾကီး ပေလတို(လီစီ ၄၂၈-၃၄၇) က သူရည္စူးခဲ့တဲ့ စံျပသမၼတနိင္ငံေတာ္ရဲ႕ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ အက်င့္စရဏ ေကာင္းျမတ္မႈနဲ႔ အသိဥာဏ္ပညာ ထက္ျမက္မႈနွစ္မ်ိဳးစလံုး ျပည့္စံုတဲ့ “ဒႆန ပညာရွင္ဘုရင္” (Philosopher-king) ကို သတ္မွတ္ ေပးခဲ့ပါတယ္။

ေရွးေခါမနုိင္ငံေရး သီအုိရီေတြမွာ အေတာ္ဆံုး အေကာင္းဆံုးလူသားမ်ား (The best man) သာလွ်င္ နုိင္ငံေတာ္ကုိအုပ္ခ်ဳပ္ သင့္ တယ္ဆုိတဲ့ အယူအဆဟာ လႊမ္းမုိးထားပါတယ္။ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းကုိ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ ျပဳနုိင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ဖုိ႔အတြက္ အသိ ဥာဏ္ပညာအရ ထက္ျမက္ျပီး ကုိယ္က်င့္တရားအရ ေကာင္းျမတ္ရ မယ္လုိ႔ခံယူထားခဲ့ၾကတယ္။ ဒီလုိပုဂၢိဳလ္မ်ဳိးကုိသာ မိမိတုိ႔ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ဘ၀င္က်က်လက္ခံခဲ့တာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။

ဒါေပမယ့္အသိပညာ အတတ္ပညာေတြ ေခတ္မီတုိးတက္လာပါတယ္ဆုိတဲ့ ႏွစ္ဆယ္ရာစုထဲမွာေတာ့ “ၾကီးျမတ္ေသာ ေခါင္းေဆာင္ ၾကီး အျဖစ္” မိမိကုိယ္မိမိျပန္ျပီးခန္႔အပ္တဲ့ အီတလီက မူဆုိလုိနီ ( Mussolini ) နဲ႔ ဂ်ာမဏီက ဟစ္တလာ ( Hitler ) တုိ႔လုိအာဏာ ရွင္ၾကီးေတြ ေပၚလာတာကုိ စိတ္မသက္မသာျဖစ္စရာ ေတြ႔ရပါ တယ္။ အဲဒီလုိသူတုိ႔ဦးေဆာင္ခ်မွတ္ထားတဲ့ ဥပေဒကုိ အေပၚယံ ဗန္းျပ အသံုးခ်ျပီး ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ နုိင္ငံ့ေခါင္း ေဆာင္အျဖစ္ အမ်ဳိးမ်ဳိး လုပ္ၾကံဖန္တီးထားတဲ့ အာဏာရူးေတြေၾကာင့္ သူတုိ႔နုိင္ငံေရာ ကမၻာသူကမၻာသားမ်ားပါ ဘယ္ေလာက္ဒုကၡဆင္းရဲေရာက္ခဲ့ၾကရတယ္ဆုိတာ လက္ေတြ႔ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရျပီးျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ အာဏာရွင္ ေခါင္းေဆာင္ေတြကုိ ၾကည့္ရင္သူတို႔ဟာ “ေခါင္းေဆာင္မႈအေျခခံ သေဘာထား” (Leadership principle ) ကုိ မသိနားမလည္ ခဲ့ၾက သူေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ ေၾကေၾကညက္ညက္ၾကီးကို သိျမင္ခဲ့ၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတုိ႔ဟာ မိမိကုိယ္မိမိ ဥပေဒ အထက္ကလူ အျဖစ္ခံယူခဲ့ၾကျပီး ေခါင္းေဆာင္မႈ အေျခခံသေဘာထား ကုိ တလဲြအသံုးခ်ခဲ့တာေၾကာင့္ မင္းဆိုးမင္းညစ္ေတြ ျဖစ္ခဲ့ၾကရတာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္လည္း ေရွးေခါမေတြးေခၚရွင္ၾကီး အရစၥတုိတယ္ ( ဘီစီ ၃၈၄-၃၂၂ ) လက္ထက္ကစျပီး နုိင္ငံေရးေတြးေခၚရွင္ေတြက အေတာ္ဆံုး အေကာင္းဆံုး လူေတြရဲ႕ေခါင္းေဆာင္မႈကုိ တရားမဲ့ အဓမၼအုပ္စုိးတဲ့ မင္းဆုိးမင္းညစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ဆီသုိ႔ ေလွ်ာက် သက္ဆင္းမသြားရေအာင္ အေျခခံဥပေဒနဲ႔ကန္႔သတ္ျပီး ကာကြယ္ေစာင့္ ေရွာက္သြားဖုိ႔ အလြန္လုိအပ္တယ္လုိ႔ ညႊန္ျပခဲ့ၾက တာျဖစ္ပါတယ္။ နုိင္ငံသားအမ်ားစုက ဘ၀င္က်က် သေဘာတူခ်မွတ္ထားတဲ့ အေျခခံဥပေဒရဲ႕ ခုိင္မာတဲ့ အထိန္းအကြပ္ေအာက္မွာပဲ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ေပၚထြန္းလာနုိင္ျပီး နုိင္ငံသားေတြရဲ႕ လြတ္လပ္မႈကုိလည္း ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ နုိင္မွာျဖစ္တယ္လုိ႔ သင္ၾကားခဲ့ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ဒီမိုကရက္တစ္ကိုယ္စားျပဳ အစိုးရစနစ္မွာ ထူးျခားတဲ့ျပႆနာတစ္ရပ္ ေပၚေပါက္လာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ျပည္သူလူထုက ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္လိုက္တဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ အမတ္မင္းေတြ ဟာ မဲဆႏၵွရွင္ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ဆႏၵကိုသာလိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ေပးရမယ့္ ျပည္သူ႔အမႈထမ္း သက္သက္မွ်သာ ျဖစ္ရမွာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ သူတို႔ဟာ လႊတ္ေတာ္ထဲ၊ ပလီမန္ထဲမွာ မိမိ၇ဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ဆႏၵ၊ ကိုယ္ပိုင္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ အရသာ ျပဳမႈေဆာင္ရြက္ရမွာလား ဆိုတဲ့ ျပႆနာျဖစ္ပါတယ္။

“ဖက္ဒရယ္၀ါဒီ” (The federalist) ဆိုတဲ့ နိုင္ငံေရးဒႆနက်မ္းကိုေရးသားခဲ့တဲ့ ျဗီတိသွ် ဒႆနပညာရွင္ ဂၽြန္စတူး၀ပ္မီးလ္ (John Stuart Mill 1806-73) ကေတာ့ ဒီလိုယူဆပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ဆိုတာ သာမန္လူေတြထက္ ပိုျပီးအသိဥာဏ္ျမင့္မားျပီး အေတြ႕ အၾကံဳ ပိုမိုၾကြယ္၀တဲ့သူေတြကို ေရြးခ်ယ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ရင္ဆိုင္ရတဲ့ နိုင္ငံေရးရာ ကစၥေတြကို ကိုယ့္ဆႏၵ၊ ကို္ယ့္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ အတိုင္းသာေဆာင္ရြက္သင့္တယ္လို႔ မီးလ္က ဆိုပါတယ္။ တစ္ဖက္ကလည္း ေခါာင္းေဆာင္ဆိုတာ မဲဆႏၵရွင္ေတြကို သစၥာခံသူျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ မဲဆႏၵရွင္အမ်ားျပည္သူေတြရဲ႕ ဆႏၵသေဘထား တင္ျပခ်က္ (Public opinion) အတိုင္း လိုနာေဆာင္ရြက္ရမယ္လို႔ ယူဆၾကတာလည္း ရွိပါတယ္။

နိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးမွာ ရွိသင့္ရွိအပ္တဲ့ အရည္အခ်င္းနဲပ ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ အရင္နဲ႔အခု သိပ္မကြာ ျခားလွပါဘ့ူး။ ေခါင္းေဆာင္လုပ္သူဟာ မိမိရဲ႕ကိုယ္က်ိဳး၊ အတၱအက်ိဳးစီးပြားထက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို ပိုျပီးစိတ္၀င္စားရမယ္။ ပိုျပီးဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ရမယ္။ ျပည္တြင္းျပည္ပ နိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ စတဲ့ အရးအရာ ကိစၥေတြကို နက္နက္ နဲနဲထဲထဲ၀င္၀င္ သိရွိနားလည္ထားရမယ္။ မွန္ကန္ ျပည္စံုခိုင္မာတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကိုလည္း လက္ေတြ႕က်က် ခ်မွတ္နိုင္ရမယ္၊ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားမႈ ေလ်ာ့က် သြားမွာ ပ်က္္္သြားမွာေတြကို ဂရုမထားဘဲ အေရးၾကံဳလာရင္ စြန္႔စားရဲရမယ္။ ျပတ္သားရမယ္။ သတိၱရွိရွိ လုပ္ရဲကိုင္ရဲ ရွိရပါမယ္။ ဒါ့အျပင္ ေခါင္းေဆာင္လုပ္သူဟာ ကိုယ္က်ိဳးစြန္႔ရဲရမယ္ လို္အပ္လာရင္ မိမိအသက္ကို ေတာင္ မငဲ့ကြက္ဘဲ လုပ္ေဆာင္နိုင္ရမယ္။ သမာသမတ္က်တဲ့ စိတ္ဓာတ္အျမဲရွိျပိး ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္မႈ အျပည့္ရွိရမွာ ျဖစ္တယ္။ ဒါေတြကေတာ့ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးမွာ ရွိသင့္တဲ့ ေယဘုယ်အရည္အခ်င္းေတြ ျဖစ္တယ္။

ကမၻာ့သမိုင္းကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းေတြဟာ နိုငံေရးအက်ပ္အတည္း ေတြကေန ေဆြးေႏြးလာၾကတာျဖစ္တယ္။ အေမရိကန္က ေဂ်ာ့၀ါရွင္တန္နဲ႔ လင္ကြန္း၊ ရုရွက လီနင္၊ အိႏၵိယက ဂႏၶီနဲ႔ ေနရူး ျပင္သစ္က ဒီေဂါ၊ အဂၤလန္က ခ်ာခ်ီ၊ တရုတ္က ေမာ္စီတံုးနဲပ တိန္႔ေရွာက္ဖိန္၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ျမန္မာျပည္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတို႔ဟာ ကိုယ့္နို္င္ငံေတြ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတဲ့ နိုင္ငံေရး အက်ပ္အတည္းေတြကေန ေမြးဖြားေပၚထြန္း လာခဲ့ၾကတဲ့ နိုင္ငံေရးေခါင္ေဆာင္ၾကီးေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း နို္္င္ငံေရး အက်ပ္အတည္းနဲပ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းဟာ အတူတူ ယွဥ္တြဲေနတယ္လို႔ေတာင္ ဆိုနိုင္ပါတယ္။

ေမာင္ၾကည္သစ္
ျပည္သူ႔ေခတ္ဂ်ာနယ္ အတြဲ ၁ အမွတ္ ၄၀
၁၂-၅-၂၀၁၁